اولین قهرمان رسمی شطرنج مردان جهان - ویلیام اشتاینیتز

 ویلهلم اشتاینیتز (Wilhelm Steinitz) زاده 17 می ۱۸۳۶ در پراگ امپراتوری اتریش و درگذشته ی ۱۲ اوت ۱۹۰۰ در نیویورک سیتی آمریکا؛ شطرنجباز اتریشی-آمریکایی و نخستین قهرمان رسمی شطرنج جهان از سال ۱۸۸۶ تا سال ۱۸۹۴ بود. بعضی او را از سال ۱۸۶۸ قهرمان غیر رسمی شطرنج جهان می‌شناسند. او در سال ۱۸۶۸ آدولف آندرسن را با ۸ برد و ۶ تساوی شکست داد و ادعای قهرمانی شطرنج جهان را کرد.

در سال ۱۸۸۶ در اولین مسابقه رسمی قهرمانی جهان، زوکرتورت را با ۱۰ برد و ۵ تساوی و ۵ باخت، شکست داد. ۸ سال بعد عنوان قهرمانی را به امانوئل لاسکر واگذار کرد. اشتاینیتس پایه گذار شطرنج پوزیسیونی و علمی شناخته می‌شود و کارهای فراوانی در پیشبرد تئوری شطرنج انجام داده است.

ویلیام اشتاینیتز نخستین قهرمان رسمی جهان، سبکی را بنیان نهاد که مفسران از آن با نام شطرنج مدرن یا شطرنج کلاسیک یاد می کنند.

ویژگیهای شطرنج مدرن: در شطرنج مدرن، بازی به مرحله شروع بازی، وسط بازی و آخر بازی تقسیم می شود که هر مرحله الزامات خود را دارا می باشد.

اصول مرحله شروع بازی

۱-گسترش سریع

۲-اشغال مرکز

۳-امنیت شاه

۴-هماهنگی مهره ها

چنانچه می بینیم مرحله نخست یعنی شروع بازی مرحله تدارک حمله و گسترش بود نه حمله به حریف... طبق این شیوه از بازی ، شروع بازیها ی بسته نظیر پیاده وزیر متداول شد که قبلا به آنها توجه نشده بود.

از ابداعات دیگر اشتاینیتز تدوین اصول بازی دفاعی شطرنج بود. در دفاع، از اصل اقتصادی بهره گرفته می شد که به اختصار چنین است: در دفاع باید از حداقل نیرو و زمان (تمپو) بهره گرفت و تا آنجا که ممکن است باید نیروی کمتری را درگیر دفاع کرد. یکی دیگر از اصول دفاعی اشتاینیتز بر مبنای این اصل استوار بود که پیاده های قلعه (پیاده هایی که شاه در پشت آنها پناه گرفته است) نباید رانده شوند چرا که پیشروی آنها به ایجاد شکاف و باز شدن ستون روی قلعه کمک می کنند اما راندن پیاده های جناح دیگر مانعی ندارد و بلکه توصیه می شود.

اشتاینیتز برای نخستین بار اصول بازی پوزیسیونی را عنوان کرد که اساس مکتب مدرن است. اشتاینیتز اعتقاد داشت که کسی باید حمله کند که از برتری برخوردار است و برتریها را به دو دسته بلند مدت (ایستا) و کوتاه مدت (دینامیک) تقسیم کرد. به عقیده او برتری ماتریال، برتری دو فیل، برتری ستون باز ،برتری پوزیسیونی (پیاده عقب افتاده ، پیاده دوبل و پیاده ایزوله و تعداد جزیره های پیاده ای ….) برتریهای بلند مدت را باعث می شدند و برتریهای کوتاه مدت عبارت بودند از برتری گسترشی ، برتری در فضا و برتری هماهنگی مهره ها که خصلت موقتی داشتند. اشتاینیتز توصیه می کرد که باید برای تبدیل برتریهای کوتاه مدت به بلند مدت تلاش نمود.

یکی دیگر از خصوصیات شطرنج مدرن اهمیت قائل شدن برای اکثریت پیاده ای در جناح وزیر بود. با این حساب، اگر کلیه سوارها تعویض می شدند کسی که اکثریت پیاده ای در جناح وزیر را داشت می توانست با آزاد کردن یک پیاده ،شاه حریف را متوجه آن جناح کند و با استفاده از غیبت شاه حریف از مرکز با شاه خود نفوذ کرده و برتری قاطعی کسب کند. زیگبرت تاراش در ترویج تعالیم اشتاینیتز سهم به سزایی داشت.